Posts

Showing posts from March, 2023

असुरर अरा लोधहर

     धरमेस ख़ेख़ेलन आलर गे होरमी उजना-ओक्कना गहि आलोन चिअर झबराचकस रअदस। आलर गे धरमेस गहि ओहमा नन्ना अकय चाड़ र'ई । ईर गे आस गहि कत्थन जिया ती उइना र'ई । पहें आलर धरमेसिन मोधरनर कानर आस गहि कत्थन मल मेनर। तमानुम आलर धरमेस ती कोहा बुझरनर। आर पापी मनर ख़ेख़ेलता आलारिन दु:ख चिअनर आस गहि कत्थन अरा बरजाजकन मल मेननर।       ई ख़ेख़ेल नू दोय एँड़(11) असुर भाइय्योर अरा दोय मून्द (13) लोधहर रहचर। ईर पखंडी मंज्जर केरर। तमानुम धरमे बआ लगियर। ख़ेख़ेल नू नेकअनुम हूँ मल बुझरआ लगियर। धमेस गहि आनताइकन हूँ मल मेना लगियर। ईर उल्ला-माख़ा चपूवा तुरू पन्नन धुकआ लगियर। चपूवा गहि धुंगिया ख़ेख़ेल अरा मेख़ा गुटी काला हेल्लरा। इत्तू धरमेस गहि हकुड़-घोड़ो हंखराज-पंखराज दाना मो:ख़नन अरा अम्म ओनन अम्बिया चिच्चा। घोड़ो-हकुड़ कुदना-नुंगनन हूँ ढिलचा। अक्कु धरमेस घोड़ो नू एकासे अरगोस।      अवंगे धरमेस ढिचवन बरजा गे तइय्यस। ढिचवा आर गुसन बरचा दरा आनिया अना हरो भाइरो नीम उल्ला न माख़ा पन्नन धुकनन अम्बा। गोटा ख़ेख़ेल अरा सरगे मोसगा (धुंगिया)तुरू निंदिया केरा। धरमेस गहि हंखर...

नागिन परी

     ओन्टा ढेर कोहा राजी रहचा। अइय्यनता राजास अगम दव आलस रहचस। आस तंग्हय आलर गे होरमी बारी दव-दव कत्थन घोखआ लगियस। आस गहि दू झन कुक्कोर-राजकुमार रहचर। कोहस गहि नामे जीत सिंह अरा सन्नीस गहि नामे गन्दूर सिंह रहचा। सन्नी सिन चोन्हा तुरू लल्लू बबू आना लगियर। ओगहोन हेद्देनता राजास ईर गहि राजीन बचागे आक्रमन नज्जस चिच्चस।ईर हारचर केरर कोहा तंगदासिन धरअर हरि-बिरी (हथकड़ी) अत्ताअर जेहेल नू सज्जर चिच्चर। सन्नी राजकुमारसिन होअर भीतरे ता लात्ता ती राजास रानी संग्गेम उरखस दरा ओन्टा अंज-खंज टोंड़ग नू नूख़रस दरा परता गहि चपाइल (गुफा) नू बासा नंज्जस।      उन्दुल राजकुमारस माख़ा बीरी  ओन्टा मुक्का गहि चींखनन मेंज्जस। आस तंग्गियो तंम्बस ती मेनर तीर कानन होअर एका तरते चींख़ना मेन्दरा लगिया अतरम केरस की एरदस ओन्टा नागिन चपाइल नू अरबरकी थी । अदि गहि आलर भेसे चीखनन मेंज्जस दरा अकबकरस केरस।  आस मेंज्जस नीन आलर लेक्खे एकासे कच्छनखरा लगदी? ख़ने चींख़नुम तिग्गया। एन मेखानता परी हिकेन। तनि-मनी गलती मंज्जा अवंगे देवतर एंग्गन स्राप(श्राप)चिच्चर।एन इसते काला लकिन आबीरिम स्राप ...

खेरहा अरा लकड़ा

     ओन्टा अंज-खंज कोहा पतड़ा नू लकड़ा रआ लगिया आद टोंड़ग गहि राजा रहचा। अदिगे उज्जा -ओक्का गे नितकी ओन्टा मला ओन्टा किंको मन्नादिम चाड़ मना लगिया। आद बेद्दा-मोख़ा गे उरखा लगिया आबीरी नेकन एरो आरीनुम धरअर की मोख़ा चिआ लगिया। उन्दुल इदिगे खेरहा (लंभहा) गहि तंग्गियो तंम्बर ख़खरर केरर। लकड़ा तंग्गियो तंम्बा इबड़ारिन धरचा दरा मोख़ा चिच्चा। ई ख़द्द लंभहा गे अकय दु:ख अरा सोग्गे मंज्जा। ईद तंग्गियो तंम्बस गहि बदला लकड़ा ती होआ गे घोखआ हेल्लरा। एन उन्दुल न उन्दुल ईस गुस्ते बदला होओन।      खेरहा ओंग्होन पतडानता होरमी किंकोन ओन गुसन एड्डा (बुलाया)दरा बइसकी ओकतचा दरा बअचा : - ई लकड़ा गे नितकी ओन्टा मला ओन्टा किंको चाही। होरमर नाम एलचर की भोंगदत का कूद्दत पतड़ान ती कूटि उरखदत। ने इकला धरओत अदि गहि ठार - ठिकाना मल्ला। नाम एन्देर गे एन्ने मल ननोत नाम पाली ख़ट्टोत चिओत। इदिन आर होरमरदिम पत्ताचर। आर पाली-पाली लकड़ा गुसन अंड़सा लगियर। लकड़ा गे हूँ ईर गहि नेवई दव लगिया। आद अक्खा केरा की अक्कु गा एंग्गा गे बेगर नलख नंजकनतिम ओना-मोख़ा गे ख़खरओ। होरमी किंकोर पाली -पाली लकड़ा गु...

अंधरा-अंधरी राजा रानी

     ओन्टा राजीनू अंधरा-अंधरी राजा रानी रहचर। आर अकय मोडोल (धनी किसिम) रहचर। ईर गहि ओन्टा इकला राजकुमारी मंज्जा। आद अगम सुन्दरही रहचा। राजास ईदीन बेंज्जा गे जोड़ी कुक्कोसिन बेद्दा-कुद्दा लगियस। आस गहि घोखनाभेसे कुक्कोर मल ख़खरा लगिया। कुक्कोस गे कुकोयन मोडोल (धनी भेसेम)एड़पा नू बीसा बेद्दा लगियस। कुक्कोस गे कुकोय लेखअम हूंँ। सुन्दर मन्ना रहचा। आस गोटा राजीनू कूद्दा-कूद्दा हारचस पहें तंग्हय घोख अरा तंग्हय कुकोय लेक्खा कुक्कोस सिन बेद्दा पोलस। हईर-गुइन के आस कुकोयनुम जोड़ी बेद्दा गे अम्बियस चिच्चस। कुकोय परदकी काला लगिया। इदीन बेंज्जना हूँ चाड़ रहचा ।      तम्बस घी बअचकन ती राजकुमारी तंग्हय जोड़ी-पाँति बेद्दा गे एड़पानती उरखा केरा। आद कुक्कोसिन बेद्दा-कुद्दा लगिया पहें आद हूँ पोल्ला बेद्दा। कुद्दनूम कुद्दनुम अदि गहि भेंट ओन्टा एड़ा ख़ापू कुक्कोस गने मंज्जा। आस अकय दु:ख (गरीब घर) एड़पानतस रहचस। कुक्कोस एड़ागे डहुड़ा खंड़ा मन्न मइय्या आरगियस। मन्नन ती एत्तो बीरी आस खतरस केरस। खतरकन ती ख़ेड्ड मुरकारा केरा। आस ए-का पोल्ला हेलरस। राजा बेटी आस गहि खतरकन ईरिया। अदि ...

पचगिस अरा पच्चो

     ओन्टा पद्दानू पचगिस अरा पच्चो रहचर। अरा खुल-खुल पच्चिका रहचर। ख़द्द-ख़रर मल मंज्जर ख़ने पच्चिका बेड़ा नू आरिन सहाड़ा चिऊर ने हूँ मल रहचर। पचगिस नितकिम तेम्बा काला लगियस। तिम्बका रूपया-पैसान अरा एन्दरअम जिनिस ख़खरा लगिया अदिन ओंदरअर की एड़पा नू पच्चो गे चिआ लगियस। पच्चो काठी झुरिन बेद्दर की मंडी-अमख़ी बीतआ लगिया। मंडी बिचका ख़ोख़ा दुयोर ओन-गुसानुम नगद ले ओक्का ओना-मोख़ा लगियर। उन्दुल पच्चो आसीन अराबअचा दरा आनिया पचगी नितकी गा नाम दाली मंड्डी ओनदत से-ले नीन ईन्ना असमा मोक्खा गे आटा गुंडा तेम्बा दरा ओन्दरके । पचगिस बअचस हई पच्चो एन ईन्ना जुन-जुना आटा गुड़ा तेम्बोन की ओन्दरोओन। मला तो आबदा तीख़िलन नेओन।      पचगिस नितकिम ता लेक्खे तेम्बा गे उरखस। आस दूरा-दूरा कुद्दयस। ने गा ख़ेस चिआ बेद्दनर ने गा कोदय अरा ने गा पैसा चिआ बेद्दनर। आस नेख़य भीखन हूँ मल ओच्चस। आस गे तो गेहूँ गहि आटा गुण्ड़ा मला तो आबदा तीख़िलन होअना रहचा। तंग पच्चो इबड़ा नुम ओंदरआ गे आनकी रहचा। आदिगे असमा मोख़ा तुक्की रहचा। कूद्दनुम-कूद्दनुम ओन्टा उरूब एड़पा नू भीख नेआगे अड़सियस। आर मंडी मल ओन...

एँड़ झन भाई - बहिन

     ओन्टा पद्दानू सन्नी-सन्नी एँड़ ठो भाई-बहिन रहचर। भाइयोस कोहा रहचस अरा बहिन सन्नी। ईरीन तंगियो-तंम्बा सन्नी नुम अम्बियर दरा केच्चर केरर। ईर दुयोर चोन्हा ती रआ लगियर। उन्दुल ईर पिटरिन अट्टार ओन्दका ख़ेसन ख़ायदा लगियर। आबीरीम कउवा उढ़ियारनुम बरचा दरा ओन्टा पंज्जका तेलन खताअचा चिच्चा। ईर पेत्तर दरा दुयोर एम्बा-एम्बा ख़टरर मोख़र। मोक्खर तले अखार की पतड़ा नू तेला पाना लगी। उन्दुल ईर पंज्जका तेला गे पतड़ा तरा उरखर। मझही पतड़ा भितरे ओन्टा तेला मन्न एथरा। मइय्या मेन एरनर ख़ने लाले - लाल पंजका तेला एथरा। मन्न थेपड़ो रहचा अबंगे तंग दई मन नू अरगिया दरा अगम बग्गे पंज्जका तेलन खत्ताचा। छोटे बबुस होरमी पंज्जका तेलन ख़ोड़चस दरा ओन गुसन उय्यस। दुयोर उकियर दरा उछना गुटी मोक्खर। बिड़ना उल्ला रहचा आर गे अम्म ओनका लगिया। तंग दई तंगड़ीसिन मन्न गहि ढोढरो नू कपरताचा तले तान अम्म बेद्दा गे उरखा। बिड़ना उल्ला,होरमी तरा ख़ेख़ेल ख़ाइका, अम्म मल ख़ख़रा लगिया। ढेर गेच्छा नू अम्म ख़खरा। इदिगे एका बग्गे बेड़ा अम्म ओंदरनुम लगिया। आद अम्म ओंदरा की बरचा दरा तंग्हय सन्नी भाइसिन ढोढरो अबड़ा गे बेद्दा कु...

पेटू हुँडरा

     ओन्टा परता अरा टंगरा-टोंगरी गहि ढोढरो नू ओन्टा हुँडरा रआ लगिया। आद अकय खदहुड़ रहचा। एन्दरअम किंकोन एरा लगिया अदिनुम मोंख़ा लगिया। ओंगहोन कूल कीड़ा नू कुद्दा लगिया आबीरीम ओन्टा बकुला एथरा अदिन धरचा दरा मोख़ा चिच्चा। मुन्धभारे कालो बीरी ओन्टा एड़ा एथरा अदिन आद बाचा एन निग्गन मोख़ोन बअचा ख़ने एड़ा आनिया नीन एंग्गन मोख़ा ओंगोय? एन निंग्गन कुसोन दरा पिटोन चिओन। हुँड़रा बअचा एन चरक चन्दन बकुलन मोक्खन निंग्गन मोख़ा पोलोन बाचा दरा मूरखेम धरचा दरा पिटया मोख़ा।       एँड़ता उल्ला आद तंग्हय ओंन्ना-मोख़ना गहि खोज नू पइरी-पइरी बीरिम उरखा। डहरे नू अदिगे ओन्टा भेंडो ख़खरा ख़ने हुँडरा बाचा एन निंग्गन मोख़ोन। आद आनाकिरताचा नीन एंग्गन मोख़ा पोल्लोय एन निंग्गन कूस्सा-कूस्सा पिटोन चिओन। ख़ने आद बाचा एन चरक चन्दन बकुलन मोक्खन,निंग्गन मोख़ा पोल्लोन,एन मे-में एड़न हूँ मोक्कन बाचा दरा मूरखेम धरचा की अदिन हूँ मोक्खा दरा डेम-डेम रा उड़चा केरा। ए-का हूँ पोल्ला हेल्लरा।       दोसरा उल्ला अदिगे मूरखेम कीड़ा लगिया। आद बेद्दा-मोख़ा गे पइरिम उरखा,डहरे नू अदिगे ओन्...

तुरता पचगिस अरा बंडा चिगलो

     ओन्टा पद्दा नू ओन्टा पच्चो अरा पचगिस रआ लगियर। आर गहि ख़ल्ले - उखड़ी रहचा। संग्गे-संग्गे आर भेडो,एड़ा अरा ख़ेर पोसआ लगियर। इबड़ानतिम आर गहि उज्जना-ओक्कना चलरआ लगिया। पद्दानती बाहरी-कूटिनता टोंका नू आस जिनहोर इदिचकस रहचस। जिनहोर लहलहरकी परदकी रहचा। एका बीरी ईद ख़ज्जा दरा पाना हेल्लरा आबीरी ओन्टा बंडा चिगलो मांख़ा बीरी बरअर दरा मोख़ा लगिया। पचगिस तंग्हय जिनहोरन बछाबाआ गे पुतबीरी ख़ापा हेल्लरस जोंहकारी नन्ना ओर नंज्जस नितकीनता लेक्खेम ई बन्डा चिगलो खोड़ती बीरी बरअर जिनहोरन मोख़ा हेल्लरा। पचगिस कुदाबाचस अरा ओंद ढेलमुगरा लवचस हूँ। ख़ने चिगलो पचगीसिन घिराबाचा रहा तो पचगी निंग्हय ख़ेर एकसन कालो एन निंग्हय ख़ेरन मोख़ोन चिओन।       बंडा चिगलो गहि धिराबअनन मेंज्जस की ओन्टा तांतरन धरअर मांख़ा बीरी चुपेम ख़ेर गहि मझही नू उक्कस रहचस एकासे चिगलो बरचा दरा ख़ेरन धरआ बिद्दिया आबीरिम तुरता पचगिस तांतर तुरू अदि गहि कुक्कन एक बेर धरआ बिद्दिया आबीरिम ख़ेर लेक्खआ जोर-जोर से ठोठचस। तब आद बआ हेल्लरा ई तुरता पचगिस गुसन अगम कोहा-कोहा ख़ेर र'ई ।  ईरिन एन पोल्लोन।   ...

अन्धरस अरा कुबड़स

      ओन्टा कुबड़स अरा ओरोत अन्धरस रहचस। अन्धरस ओन्टा हूँ एरा पोल्ला लगियस अरा कुबड़स एका पोल्ला लगियस। कुबड़स बाचस एंग्गन नीन घोड़ो नना होले एन डहरे एदओन। आस गहि बअनन अन्धरस हामी गच्छरस। दुयोर एनेम कुदार तेम्बा ओना लगियर। उन्दुल ईर तेम्बनुम राजदरबार नू अंड़सियर। गोलस गहि ओन्टा परिदका राजकुमारी रहचा अदि गहि मूंद (तीन) गोटंग दूदही रहचा। ढेर चान नू आद परिदया केरा। बेलस घोखचस एन्देर गे ईद एन्ने मंज्जा! आस पंडित गुठियारिन मेख़इय्यस दरा मेंजस। आर आनियर ईद दव मल्ली। इदिन पिटा चिआ। मल पिटोय होले नीन ख़ेओय कालोय। चोन्हान ती बेलस अदिन मल पिटियस। बेलस घोखआ लगियस नेकिम न नेकिम इदिन होओर। तिम्बुर राजदरबार नू तेम्बा कोरचर। बेलस आरिन इरय्यस दरा तंगदन कुबड़ा तिम्बुस गे चिच्चस। आर बेल ककोयन ओच्चर दरा काला हेल्लरर। ख़ड़दियर ख़ने आर ओंन्टा टोंड़ग नू बसा नंज्जर दरा मंडी बितआ हेल्लरर। कुबड़स अरा तंग्हय आली ओन्दगुसन गेच्छम उक्कर रहचर। अन्धरस तेभरका चूल्हनता चिच्चन उरूआ हेल्लरस,मोसगा आस गहि ख़न्न नू कोरचा ख़ने आस ख़न्नन निलबियस। निलबकन ती ख़न्नता जला ख़चरा केरा। आस एरा हेल्लरस । आ सुन्दराही कु...

ढेलका ओड्ड़ा

     ओंटा अंज-खंज गहि टोड़ंग परता रहचा। एका बीरी पूरूबे तरते ताका-धुक्का बर'ई आ बीरी ख़ामी गहि टोड़ंग पच्छिमे डगमगरी-लेवख़री अरा एका बीरी ताका-फुली पच्छिमेनती बर'ई आबीरी ई टोंड़ग पूरूबे डग मगरी'ई । ई ख़ामी गही टोंड़ग नू ओंटा ढेलका ओड्ड़ा सय (7) गोटंग बी टिड़चकी रहचा। इबड़ा बी ती सय जोनी गहि जिया जन्तु उरखर। ओंटा बी ती होरमर ती कोहा अड्डो कुन्दरा। एँड़ता (दूसरा) ती लकड़ा। एनेम मेढ़हो,हुँडरा,नेरर,ओसगा अरा होरमर ती लेंडरे आलस मंज्जस। ई लेक्खा ईर सय (7) भाई-बहिन मंज्जर।      कोहा भाईस अड्डोस तनिक परिदका रहचस। ईस गे लूर-बुधही मंजकी रहचा। बिड़ना उल्ला बरचकी रहचा। बिड़ना ती ख़ामी गही टोंड़ग पड़पड़ ना खा़इया केरा। ई खा़इका ख़ामी गही टोंड़गनू चि:च्च लगिया केरा। अडरा मनर ढेलका ओड्ड़ा तरा काला हेल्लरा। ख़द्दर मल परिदका,रहचर तो एका से भोंग उरखोर। आर गहि दुयो आयो-बबर आरिन बच्छाबआ गे चिंख़नुम-ओलखनुम चें-चें नननुम चि:च्च गहि अडरा मंइय्या उउड़ियरा लगियर आबीरिम ईर दुयो झनर झोल्लरर दरा केच्चर केरर।       अक्कु इबड़ा बोलो ख़द्दर ननोर तो एन्देर ननोर,ख़ेअना ...

कुंड्डी ख़ो-जना

     कुँड़ुख़र कोहा बेंज्जा ही नन्ना उल्ला पइरी बीरी कुंड्डी ख़ो-जना ने-ग नन्नर। इदिन पद्दा कमना मलता पद्दा ओकतअना हूँ बअनर। इ नलखन नना गे मड़वा एड़पा ती इदातो एका एड़पा नू खेएनर आ एड़पा ती 100रु ढिबा होअनर। सन्नी रअनर होले 50 रु ढिबा। ओंटा छिपा, ओंटा किचरी, ओंद अउड़का तीख़िल ओंटा बउगी नू सजअर होअनर। अदिन तूरियस होअदस। पहें छिपन बीसनर चिअनर दरा बराबरी ढिबन तूरियस गे चिअनर अदहा तमा पंचर गे मनी। केच्चका एड़पा ती पंच्चर गे अउरहेम तीख़िल, इसुंग,बे-क,बालका-मसला,कंक चिअना मनी। इबड़ा ढिबा तिम ओंटा तम्बाही ख़े-र ख़ें-दनर । कुंड्डी ख़ो-जना अड्डा पद्दा नू ओन्द अड्डा टिपिचका र'ई। आ टिपिचका अड्डा नू नयगस आ ख़े-रन चराबअदस की टोंगए पसा ती कुक्कन लवअर पिटदस। आ ख़ों-ख़ा ख़े-र गही ठो-रन अरा ओरख़न खंड्डनर अन्तले ओरतस ख़े-र ख़ेड्डन धरअर ख़े-ख़ेल नू घिसयअनुम भोंगतआदस। ख़ों-ख़ा -ख़ों-ख़ा ओरतस बालकन अरा इसुगंन दुब्बा घांसी ती छिटकअनुम भोंग्गदस। एन्ने नन्नुम तंगआ पद्दा गहि सिंया गेच्छा कानर दरा असते फिर कुंड्डी ख़ो-जना अड्डा किररनर। असन बरअर ख़े-रन मो-चर कमअर तीख़िल संग्गे टहरी (सुड़ी) बीतनर। ब...

कोंहा बेंज्जा

     कोंहा बेंज्जा कुँड़ुख़ ख़ोंड़हा ता अकय महबा ने-ग धरम तली। इदिन कुँड़ुख़र पचगी बेंज्जा,पचवाल बेंज्जा अरा हड़बोहा हूँ बअनर। ई ने-ग अगहन चन्दो नू मनी। ए-न ईसन बांस जड्डी ता कोंहा बेंज्जा पत्त नू टूड़ा लगदन।      कोंहा बेंज्जा अगहन अरिगका ख़ों-ख़ा नय (9)रो-ज नू मनी। इदिन्ती मुन्ध उल्ला पद्दा चो-दना मनी। पद्दा चो-दना उल्ला पद्दा ता पंचर ख़े-र धरनर। पद्दा नू नेखय ख़े-र र'ई आर ओरतर गही ओंटा ख़े-रन एकदा का पुजा नन्ना जोक्खा र'ई अदिन धरनर। पूजा नना गे सर(7)ठो ख़े-र लग्गी। धरमेस गे पंडरू,गंवादेवता गे ख़ें-सो,चाला पच्चो गे मोख़ारो,दरहा गे मला, पचवालर गे तम्बाही,सिंया-भुइंया गे कसरी रंग गहि ख़े-रन ओंटा-ओंटा चराबअनर दरा एड़बनर। हुरमी ती मुंज्जा नू ओंटा एकअम रंग गहि ख़े-रन चराबअनर पहें अदिन मल एड़बर अदि गहि कुक्कन ख़ेक्खातिम अइंठअर किच्चनर चिअनर। ई नलख ओंटा टिपिचका अड्डा नू मनी। ई अड्डा नू मून्द (3) बे-र पुजा मनी :-(1)खरा पुजा (2) अगहनी (3)हरियारी पुजा। इबड़ा पुजन नना गे नयगस अरा पुजरस गुसते ओंटा-ओंटा झरा अरा ओंदिम पइला तीख़िल लग्गी।      पुजा नंज्जका...

ए-ख़ मंक्खना

कुँड़ुख़ खोंड़हा नू केच्चका आलारिन मांड़नर चिअनर। अंतले नीकइम गा अउलम काम किरया नन्नर मलता नीकइम गा 10 रो-ज,12 रो-ज, 15 रो-ज मलता ओंद चन्दो ख़ोंख़ा काम किरया नन्नर। एकासे पया र'ई अन्नेम। ई काम किरया नन्ना अउलम ओंड्डका-मोक्का ख़ों-ख़ा ए-ख़ मंक्खना गही ने-ग मनी। तो ई ने-ग एन्ने मनी: - एड़पा उला ओंटा लोटा नू अम्म निंदअर अदिन अतख़ा ती (मुखन) मुन्धअर हेअनर अदि मंइय्या ओंटा टट्ठी नू बिल्ली दगअर उइनर। दरा ओन्टा ख़े-रन एड़पा उला बलिन मुच्चा की चराबअनर।ई बीरिम जोक्क मुक्कर ओंटा लुहाठी,बज्जा दरा तीन ठो दिगहा कडिरकन होआ की उसंगी अरा तांतरन अस्सनुतिम मसड़ा तरा कानर। मसड़ा ती जोक्क गेच्छम आ कडिरकन ओंद चोक्ख हेअर कुम्बा कमना लेखआ इजतअनर दरा मंइय्या आ बज्जन चिअनर ईद सुपट कुम्बा बेसे बन'ई। अन्तले आ कुम्बन दगनर चिअनर। कुम्बा ओला हेलर'ई आ बीरिम अबड़ा मुक्कर केच्चका आलर घी नामे पिंज्जर जोड़-जोड़ ती मून्द बेर एन्ने बाच-बाच मे-ख़नर बरके फलना/फलनी निंग्हय कुम्बा ओ-ला लग्गी। एन्ने नंन्जका ख़ोंख़ा आ अड्डा ती होरमा मुक्कर उसांगिन अस्सनुम एड़पा किरनर।एड़पा बरअर ए-रनर का बली ऊदका र'ई होले ईर तिसग...

गमी (अकलक बेड़ा)

कुँड़ुख़ ख़ोंड़हा ता एकअम आलर पच्चिका ती,नड़ी ती मलता एकअम मलदव अकलक ती खेएनर आरिन मांड़नर चिअनर मलता ओलदअनर हूँ चिअनर। आ ख़ोख़ा केच्चका आलर गहि नामे ती ओंतअना-मो-ख़तअना मनी आ बीरीम ओंटा ने-ग मनी अदिनुम गमी/काम किरया मलता उतुर खिलना हूँ बअनर। केच्चका ख़ों-ख़ा नीकइम गा अउलम नन्नर मलता नीकइम गा 10रो-ज,12 रो-ज,15 रो-ज मलता ओंद चन्दो ख़ों-ख़ा गमी नन्नर। कुँड़ुख़र गही ओड़ोगना र'ई का आलर खेएनर पहें जिया मल खि'ई अवंगे होरमा केच्चका आलर गहि हूँ ओंटा ख़ोंड़हा मनी अरा आरिन पचवालर बअनर। बअना ईदिम र'ई का केच्चका ख़ों-ख़ा पचवालर हूँ नम्हय लेखअम उज्जनर ओक्कनर। तो एवंदा उल्ला गूटि नेखअय दिम गमी/काम किरया मल ननोय अवंदा गूटी आरिन पचवालर मल संग्गे नन्नर। अवंगेम ई ने-ग अरगी नन्ना गूटि केच्चका एड़पा नू मंड्डी बि'ई होले हुरमी ती मुन्ध आर ही नामे ती ओंटा खे़-तानू मंड्डी ख़ोल्लनर तबहेम एड़पा ता आलर ओन्नर।      गमी नना गे उल्ला टिपनर दरा होरमा हेद्दे-गेच्छाता तंगआ पाहियारिन नेंवता चिअनर। संग्गे-संग्गेम पद्दा ता आलारिन हूँ मे-ख़नर। अउला गे जोक्क झरा हूँ बाकनर। बहरी ता पाहियर हूँ झरा ओन्दरआ की ब...

बिही खेदना

     आलर गे भइर दुक्खे - मल बर'ई । दुक्खे-सुक्खे गा ख़े-ख़ेल नू रऊ हुरमी जिया जउँत गेम बर'ई। अन्ने गा जिनगी नू सुक्खे का दुक्खे र'ई दिम । होरमर गेम ओंद घड़ि सुक्खे तो ओंद घड़ि दुक्खे बरनम र'ई । पहें एकअम- एकअम बेड़ा पकम कोड़हे दुक्खे बर'ई एका अत्तु का आलर संमढ़रअम पोल्लो हेलेरनर। एका से का पद्दा नू ओबा बरना,अड्डे-मेक्खो गे खुरहा मन्ना मलता एकअम पद्दा नू एकअम ओरती ही रकस ख़द्द मन्ना।तो एन्ने मलदव मन्नन मलता दुक्खेन तरकूटी नन्ना गही कुँड़ुख़ ख़ोंड़हा नू ओंटा चालो र'ई अदिनुम बिही खेदना मलता रो-गे खेदना बअनर। पद्दा नू एकअम लेखआ मलदव दुक्खे मना हेलरा होले कुँड़ुख़र आ मलदव दुक्खेन तंगआ पद्दा ती तरकूटी ननर परपंद दव ती जिंनगिन खेपआ बेद्दनर।       बिही खेदना गहि एन्ने रीत र'ई का एकअम पद्दा नू कोड़हे दुक्खे मना लगी मलता एकअम ओरती ही रकस ख़द्द मंज्जका इदा तो कुन्दुरका ख़द्द गहि कुन्दुरआ ख़नेम कोहा-कोहा पल्ल कुन्दुरका र'ई। कुक्क नू मरग र'ई मलता ख़द्द गहि ख़ोला र'ई । होले आ पद्दा ता होरमा मुक्कर नयगस गहि एड़पा नू जुमा मंन्नर। आ ख़ों-ख़ा धरमेस ती गोहरारनर, पुज...

चिंद्द कें-सना

     कुँड़ुख़ खोंड़हा ता एकअम आलर पच्चिका ती,बेमार ती मलता एकअम मलदव अकलक ती खेएनर होले आरिन कुँड़ख़र ओलदअनर मलता मसड़ा नू माड़नर चिअनर। ई मजहीनुम चिंद्द-के-सना ने-मनी। आद ई लेखआ मनी-ने-खअय दिम केच्चका ख़ों-खा आ एड़पा ता आलर चींख़ा-ओलख़ा हेलेरनर। आलर गहि चींख़ना मेनर किम पद्दा ता आलर अख़नर कानर का फलनस गहि एड़पा तर नीकइम नोकसान (मृत्यु) मंज्जर। एन्देर गे का कुँड़ुख़ खोंड़हा ता डंड्डी नू बेड़ासिरे लेखअम रागे गा र'ई दिम,कुँड़ख़र गहि चींख़ना नू हूँ जुदा-जुदा रागे र'ई। एकासे का:-        ने-कआनुम पसनर होले ननअम चींख़नर,        बेंज्जा चींख़ना ही ननअम रागे मनी अरा        केच्चका चींख़ना ही नन्ना रागे र'ई।    अवंगेम कुँड़ुख़र अख़नर कानर का एन्देर दसा र'ई। तो आलर ही केच्चका ख़ों-ख़ा चींख़ना-ओलोख़नन मेनर पद्दान्ता आलर आ एड़पा तरा जुमुरआ हेलेरनर। जुमुरका ख़ों-ख़ा आरिम केच्चका एड़पा ता हेद्दे-गेच्छान्ता पाहियारिन हाल-खबइर चिआ कानर। जोक्क आलर माड़ा गे गड्डी अरख़ा कानर अरा जोक्क आलर सरहा कमनर। मुक्कर मड़न एमतअर-ख़ज्...

जों-ख़ेड़पा/धुमकुड़िया

     जों-ख़ एड़पा बआ ख़नेम पता लग्गी का जों-ख़र घी एड़पा। कुँड़ुख़ खोंड़हा नू ओन्द किसिम घी अकय नेमहा एड़पा रई। एका अइय्या का कुँड़ुख़ जों-ख़ारिन लूर सिखाबअनर। कुँड़ुख़र एका बीरी ती ख़ोंड़हा नू रअर उज्जा-बिज्जा सिक्खरर अरा पद्दा कमअर रआ हेल्लरर आ बीरीतिम तमा गे रिज्झ ढंग नना गे पद्दा मजही नू ओंटा अखड़ा कमचर। आ अखड़ा हेद्देम जों-ख़ एड़पा हूँ कमचर। आ जों-ख़ एड़पा नू परिदका जों-ख़ारिन बेंजेरना ती मुन्ध जों-ख़ एड़पा मंक्खर ख़ोंडहा नू एका से उज्जना ओक्कना मनी अदिन सिखाबअनर। जों-ख़ मंक्खना गही ओंटा अइन र'ई। पद्दा नू एका-एका से जों-ख़र परिदका कानर अन्नेम ओंटा जोड़ा जों-ख़ारिन नेखय का 11-12बछर मनी आरिन ए-रर गननर का इदना जों-ख़ एड़पा कुरऊ मदहेर एवंदा झना रअनर। अन्तले कोंहा बेंज्जा ती मुन्ध एकअम उल्ला मुन्ध ता जों-ख़ एड़पा कोरोचका कोंहा जों-ख़र ख़ाड़ तरा इंज्जो पिटा कानर। पिसा बरअर की पिटका इंज्जोन चाजनर की पुठी इंज्जोन ओंद चोक्ख नन्नर। अबड़ा पुठी इंज्जोन अतख़ा नू टिपअर एका एड़पा नू जों-ख़ एड़पा कोरना जोगे कुक्कोर रअनर आ एड़पा नू चिआ कानर दरा बअनर का ओन्दा ए-म इंज्जो चिआ लगदम। इन्न...