डन्डा कट्टना (पवित्र पूजा)
हुरमी धरम अरा भखा खोंडहा ता आलर गहि पइत्तअना रई का एका बीरी ख़े-ख़ेल नू मलदव आलर नींदनर अरा पाप नींदी काली आ बीरी गोट्टा ख़े-ख़ेल लय मनी काली।ख़े-ख़ेल लय मंज्जका गहि नमूद कुँड़ुख ख़ोडहा ता पुरखा खीरी नू अक्कुन हूँ उज्जनुम र'ई।एका बीरी गोट्टा ख़े-ख़ेल नू पाप नींदया केरा अरा हुरमी गुसन धरम गहि नास मना हेलरा।ई चड्डे धरमे महादेवस अरा पार्वती खरा दुक्खे सारआ हेलरर।महादेवस गा तंगआ नलख नू उँखकस रआ लगियस पहें ख़त्ती पार्वती गहि जिया उला -उला ख़ोदखा़ हेलरा अवंगेम आद महादेवसिन आनिया का "ए पचगी कला नीन चिच्च -चेंप तइयर अदहा राजिन ओलदअके।"ख़ने महादेवस कोड़ेम बअदी पच्चो,गोट्टा नू गा पापदिम नींदया केरा।"बअर की चिच्च चें-प तइय्या केरस।चिच्च चें-प तइना ती मुन्ध तंग भइगना हइलमानसिन मे-ख़र पे-सचस का एरके भइगना ए-न चिच्च चें-प तइय्या काला लगदन से अदहा राजी ओलो होले नीन डमुवन ठोकके होले चिच्च चें-प इदिरओ अरा चिच्च तेभेरओ कालो। एन्ने बअर धरमेस चिच्च चें-प तइय्यर तान नलख नू रितयारस केरस।अत्तरा हइलमानस हूँ ओंन्टा ते-ला मन्न नू ते-ला मूख़नुम मोधारस केरस।चिच्च गा हद -दहरआ गोट्टा ख़े-ख़ेल नू अडरा लगि्गया दरा हुरमी उल्लिया केरा।ते-ला मन्न नू हूँ चिच्च लग्गर हइलमान गहि दाढ़ी-मोछ एन्देर झोलोरआ हेलरा ख़ने ते-ला मन्न नुम निड़गरअर हइलमानस ताका नू उढ़ियारनुम केरस दरा डमुवन ठोकचस।अवंगेम ते-ला मन्न इन्ना गूटी उल्लकम र'ई । एन्ने ती गोट्टा ख़े-ख़ेल उल्लिया केरा।आलर ते-लर,ओ-ड़ा-ख़ाख़ा,जिया -जउँत,मन्न-मास हुरमी दिम उल्लिया केरा।
ई दसन एरर पार्वती खरा घोख नू पडारई काली।एंडो गल्लेन कप्पर उक्की दरा घोखई का ए-न अदहा राजिन लय नना गे आनियअन ख़ने ईस गोट्टे राजिन लय नंज्जस।अक्कु एन्देर मनो?घोखनुतिम तांन राजिन ए-रा हेलरा।आबीरिम अदिगहि नंजइर एं-ड भइया-बहिन मइय्या ठउकम काली।आरिन ए-रा ख़नेम अदिगहि कुमलारका जिया हरियर किरई काली। ््आद एंडो भइया-बहिनारिन "सिरा-सिता नाल"ता गंगला गहि खंइड़/भुंडू मजही ककडो लाता नू नुड्डा चिच्चा।महादेवस एड़पा किरयस ख़ने पार्वती अकय खिसारा दरा आना हेलरा का निग्गन ए-न एन्देर बअर तइकन ख़ने नीन एन्देर नंज्जकय?गोट्टा राजी उल्लिया केरा अक्कु मनुख जइतारिन एकसन बेद्दोय,ख़े-ख़ेल सिसोन्दरा मंज्जा केरा।आलर गहि सिरजन एका से मनो?कला मनुखारिन बेद्दर की ओन्दरआ मला होले दव मल मनो। ख़ने महादेवस मनुखारिन बेद्दा उरूखदस पहे गोट्टा ख़े-ख़ेल गा उल्लिया केरा एन्देर आलो हूँ मल एथेरआ लगी।ख़त्तस एन्देर ननोस हेन्दवारस की किरयस केरस।नीदिम किरका ए-ररा पार्वती आस गने चाल न चित मल नना लगी अरा ओना-मो-खा़ गे हूँ मल चिआ लगी।आद बाचा का एवंदा उल्ला गूटी नीन मनुखारिन मल बेद्दर ओन्दोरओय अवंदा गूटी ए-न निंग संगे मल कछनखरओन।अक्कु एन्देर ननोस सगेर कुद्दका ख़ोख़ा उन्दुल आस तंग्हय लिलि-भुली,खयरी -कुटि,बन्डी-बेसरा अल्लन होअर की "सिरा -सिता-नाल"तरा इत्तियस।अल्ला नुसुगनुतिम बांड़नुम काला हेलरा अरा महादेवस ख़ोख़ा-ख़ोख़ा काला हेलरस।ओन्द गुसन अल्ला मनुखर गहि चअँनन सुंधियाचा दरा गंगला भुंड़/खइंड़ तरा ए-रर भुकआ हेलरा ख़ने महादेवस घोखदस का असन गा इन्दिरम आलो रई।अबडा़ ख़द्दर असन ढेकारी सेकेरआ लगियर।आरिन ए-रर अल्ला कोड़हेम भुकनुम काला हेलरा अवंगेम ख़द्दर इलिचका ती ककड़ो लाता नू बोंग्ग कोरआ बिद्दयर।पहे आबीरिम महादेवस आरिन ए-रर आनम ख़च्चियस "अम्बा एलचा-अम्बा एलचा,ए-न निमा नुम बेद्दा बरआ लगदन अरा ए-न निंग्ग अज्जोन तलदन।"ई चालन मेनर इरबारिम इ ज्जर केरर।आरिन महादेवस पाकर एड़पा ओंदरस दरा पार्वती तेंग्गदस का अकय मसकिल नू ईरिन सिरा-सिता-नाल ता गंगला ही खइंड़ गुसन बिद्दकन। ख़ने आद तेंग्गा का ईरिन गा असन ईनिम ककडो़ लाता नू नुड्डकन रहचकन मला होले नीन एकसन बेद्दोय पहें। अवंगेम इन्ना हूंँ डन्डी पाड़नर:-
"सिरा सिता नाल नू
भइया बहिन रहचर -2
गुचा हरो बेद्दा गे कालोत
बरा हरो बेद्दा गे कालोत - 2
अक्कु एंडो ख़द्दर महादेव अरा पार्वती गहि ए-रना ख़ो-जना नू परदा हेलरर।आर संग्गे तम्हय नता अज्जो अज्जी अरा नत्ती तिग्गयर। एंडो ख़द्दर भइया बहिन ही रूपे नू रआ लगियर।आर गे रआ बेडरा गे जुदम अड्डा ए-दचर पहें बेडेरना अड्डा नू ओन्टा ढिंगरन मड़ाबअर आरिन तिगाबचस का नीम ओरोत ई पक्खे दरा ओरोत आ पक्खे चूतके।ईर महादेवस गहि तिंक्का कत्थन मल चाँडा़ लगियर।पहें आर गहि परिदकन एरर पार्वती महादेवसिन बाचा ईर अक्कु जवन मंज्जर केरर। अक्कु ईर ओंद संग्गेम मल बेडरोर होले एकासे आलर बढर ओर?ई कत्थन मेनर महादेवस छछेम कालर की आ ढिंगरन गुछाबाचस चिच्चस।एन्ने ती आर सटेरनखरआ बेडरा हेलरर दरा कुकोय ओत्था ए-ख़ मंज्जा।एन्ने ती केरमे-केरमे आलर बढ़रआ हेलरर। अवंगेम अक्कुन हूँ डन्डी पाड़नर का :-
ओ • ई उल्ला जूड़ी ददा बआ लइक्कन,
अक्कु होले पुरूखय मंज्जकय हो -2
कि• नीन एन्देर ननोय का ए-न एन्देर ननोन,
धरमे ई दसा नन्जा हो -2
धरमेस अक्कु ओरेतिम हुरमी आलोन सिरजन, मुन्ध ता सिरजन कत्था लेखअम दोहोड़आ लगदस। तंग नत्तिसिन सय गोटंग पिंडी (सात प्रकार का बिज)हेबेड़ताचस अरा उल्ला गहि नामे इदातो:-सोम्मर, मंग्गर, बुध, बिरसपइत, सुकुरवार, सनिचर अरा एतवार पिंज्जयस। अइय्या इदआ गे ओंटा बिचि चिच्चस। अदिन इद्दस ख़ने आद कुन्दर एका दव हरियर ख़ो-रआ लडंगरआ हेलरा। अइय्या पूँप पुइदा दरा नो-ल भेसे ख़ंजपा ख़ंज्जा अरा पंज्जा केरा।इदी ख़ों-ख़ा महादेवस तंग नत्तिसिन खली कमतअर आ पंज्जका ख़ंजपन पटकाआ गे अनियस। ख़ने गा अइय्या ती अनमनसा गहि हुरमी आलो गहि गोटा उरखा। इदातो:-ख़ेस्स, कोदय, मासी, गुडलू, झुड़ँगा एन्नेम ख़े-ख़ेल ता हुरमी आलो। अक्कु ख़े-ख़ेल नू आलर दवलेकन नना-ओना हेलरर। हुरमी दिम दवलेकन मना हेलरा। आलर गे एन्देर गहि हुँ दुक्खे मल मना हेलरा।आलर खरा सुक्खे नू रअर धमेसिन हूँ मोधोरआ हेलरर। अवंगेम महादेवस घोखचस का आलर गे जोक्क-जोक्क दुक्खे हूँ बरना चाड़ र'ई मला होले दुक्खे एन्दरा तली अदिन हूँ बल्लोर अरा तंगआ धरम-करम नन्नन हूँ मोधोरओर कालोर। ई घोख तिम महादेवस आर गहि लह-लहरका खिती नू रो-गे तअयस ख़ने हुरमी खिती कुमलारआ हेलरा दरा अदहा नू पोचगो लग्गा हेलरा। तंगआ खिती गहि एन्ने दसन ए-ररा आर खरा दुक्खे सारआ हेलरर दरा तवं घोखआ हेलरर का अन्ति एन्देर गे खिती एन्ने मना लगि बअर की महादेवस हेद्दे तेंग्गा मेना केरर। तंग नत्ति बगर गहि कत्थन मेनर की खितिन ए-रा केरस। पुतबीरी किरर की बाचस "अना नत्ति खिती नू रो-गे मंज्जा केरा से इदि गहि मंदर ननना मनो होले हुरमी दव मनो कालो। " फिन तंग नत्तीसिन पे-सचस कला आबदा तीख़िल चुँज्जतअके दरा ओपतअके ओपोरओ होले तेंग्गा लगदन अबड़ा जड़ी बूटी संग्गेम ख़ों-सतअके। ख़ो-सोरका गुन्डन सनअर सन्नी-सन्नी किच्चर (बिच्ची कमअर)उड्डू मलता खचा नू बुसऊ अट्टर तरपा-तरपा उइय्यर मंइय्या ती हूँ बुसउन बांजतअके। चाँडे़ बरआ गूँगू ती कुल्लके। तंग नत्तिस तिंक्का लेखअम ननर मंदर( बिच्ची) बनचा अदिन तंग अज्जोसिन तिंग्गयस। ख़ने तंग अज्जोस कंडरी ख़ेस्सन (एक प्रकार धान)ओं-दतअर झरा बाकताचस।झरा बिच्चाका ख़ोंखा़ रो-गे पापन का नंजइरन खन्डा गे महादेवस डन्डा कट्टना (पवित्र पूजा)गहि नेम्हा बिरही समा नंताचस अरा डन्डा कट्टर ए-दचस । ख़ने आर गहि खिती हुरमीदिम दव मंज्जा केरा अरा होरमा आलर दव-दव उज्जा-बिज्जा हेलरर। आबीरितिम कुँड़ुख़ ख़ोड़हा नू ख़द्द कुन्दरका,अड्डो-मेक्खो ख़ींदका,एड़पा कमचका,इन्दरा/कूबी कमचका,बेंज्जा मंज्जा ख़ोंख़ा अरा बिहनी ओत्थोरना ती मुन्ध डन्डा कटनुम बरआ लगनर। एन्नेम परब तेहर का चाड़ लेखआ बेडा़ नू हूँ डन्डा कट्टनर।ई कत्था इयाद रअन नेकआ का अक्कुन हूँ एका ओरतस डन्डा कट्टदस आसिन असन आ बेडा़ गूटी महादेवस धरमे दिम बुझुरनर।
ने-ग जोगे:-(1)ओंटा केतेर,(2)ओंटा ख़े-र भी,(3)कीरो/ते-ला डन्डा (4) आबदा तीख़िल,(5)बिच्ची/आबदा तीख़िल गुन्डा(6)कंक कुइला गुन्डा (मोखा़रो),(7)चुलहा ख़ज्ज गुन्डा (गोला),(8)नाख़ अना ढिबा,(9)ओंटा कंतो,इबडन जुदा ख़े-ता नू उइय्यर आ केतेर नुम चिइनर।अन्तले (10)जोक्क गुबारी,(11)ओंद लोटा अम्म,(12) ओन्द डुबहा झरा अम्म।इबड़न हूँ डन्डा कट्टना अड्डा नू उइनर। इबडा़ बिरहिन केतेर नू धरअर महादेवस एड़पा ता बली नू ठेकाबअदस दरा मोंजरा मनर डन्डा कट्टना अड्डा नू अरगनी (पुरबे)छमहे ननर ओक्कदस।हुरमी ती मुन्ध असन गुबारी ती ए-गदस । ईगका अड्डा नू पन्डरु रंग (तीख़िल गुन्डा)ती ओन्टा मिन्डरी कमदस दरा मिन्डरी उला अरगनी(पुरबे)-पुत्तनी(पछिमे),कुक्क चप्पो(दखिने),ख़ेड्ड चप्पो(उत्तरे)एंड़ गोटंग डींड़ नतगदस।इबड़ा एंडो डींड़ एकसन खन्डिर'ई असन मंज्जा ख़े-ख़ेल गहि मजही पिप्पा। अक्कु मिन्डरी ती बहरी चउगुड़दा धनुकबान इदातो सय (सात)गोंटग अदहा मिन्डरी कमदस दरा अबडा़ हुरमी डींड़ नू पाली -पाली मोख़ारो अरा गोला रंग गुन्डन दोहोड़अस।इबड़ा रंग गहि महबा एन्ने र'ई ,पन्डरु गहि मने मंज्जा एड़पा ता आलर गे दव बाख़ना (सुक्खे-संथोक)मोखा़रो गहि मने मंज्जा एकअम लेखा मलदव नंजइर -गुंजइरन छेकना अरा गोला गहि मने हुरमी रो-गे-पाप ती बछरआ गे पया चिइना। एन्ने कमचका ख़ोंख़ा केतेर ता आबदा तीख़िलन ओन्द मुठ्ठी मुठअर अबडा़ डींड़ गहि जुमुरका मजही अड्डा नू उइदस दरा आ तिख़िल मंइय्या ख़े-र बीन ख़े-ख़ेल-मेरख़ा मजही उजगो मडा़बअदस। अक्कु ते-ला मलता कीरो डन्डन कन्तो ती नाख़ गोंटग सन्नी-सन्नी खन्डर मजही ती पलकदस ख़ने अख़ गोंटग मनी काली।अइय्या ती ओन्टन बछरका डन्डा नू ओंद तरा पलकर अइय्या खेंवा सजअर बी मइय्या इलदअस। अक्कु खंड़ा नंज्जका सय ठो डंटिन तीख़िल नू मेसदस ( नीकइम -नीकइम मूंद गोटग डन्डन मेसनर)।एन्ने नंज्जका ख़ोंख़ा महादेवस केतरन धरअर इजदस दरा गोहरदस "ए धरमे नीन मंइय्या,किय्या पचवालर,मजही नू ए-म रअदम। एन भगतन मिलन,मतिन मिलन,अख़आ-बल्ला,निंगहय तिंक्का नुम निंग्हय नामे ती फलनस गहि एड़पा नू इन्ना (एका बेडा़ र'ई अदिन नामे ननर)डन्डा कट्टा लगदन।निग्गा गे ख़ेड्ड मलका,कुक्क मलका जिया ख़े-ख़ेल लेखआ (ब्रह्माण्ड रुपे)ख़े-र बीन चिआ लगदन।
अक्कु देवड़ा कन्डो ओक्कर डेब्बा ख़ेक्खा ती केतरन धरअर तीना ख़ेक्ख़ा ती केतेर ता तीख़लन रगदआ-रगदआ गुरुमदस:-
"नीन धरमे बारहो छया मन्दय
नीन धरमे तेरहो रूपा धरदय
।।।।।।।।।।।।।।।।।।।।।।।।।"
एन्नेम गोट्टा सिरजन कत्थन मंतर पाड़दस।मुज्जा नू बिचार ए-रदस ।केतेर ता हुरमी फडा़ डन्टिन अरा जोक्क तीख़लन ख़ेक्ख़ा नू होअर धरमेन गोहररदस की केतेर नू टिड़दस।ओंगहोनुम हुरमी डन्टी उलटरा केरा होले आलर खरा दव बुझुरनर।हुरमी मल उलटर'ई होले एका अबड़ा मल उलटर'ई अबड़न चाजर एवंदा गूटी मल उलटर'ई एंड़ -मुद बेर टिड़दस। एन्ने ती हुरमी उलटर'ई काली अरा एड़पा नेम्हा मंज्जा घोखनर।मुंज्जा नू महादेवस झरन तपवन चिइदस अरा गोहरादस:-
" ए दे धरमे !फलनस गहि एड़पा नू पंचर मजही डन्डा कट्टिकन,ब'ई -भाख खन्डिकन,झरा अम्म तपवन चिआ लगदन। फलनस गहि एड़पा नू खरा सुक्खे मनन,हुरमी आलो नू सांस-बराकइत मनन,हराकइत अम्बन मनन,अड्डो-मेक्खो,गोहला-कुइडी ,नाल-टोंका ,खिती -पती ,अन्न -धन्न बढ़रआ नेकआ।" अक्कु आ अड्डन मून्द बेर मोंजरा मनर बिय्यन ख़ोट्टदस,तीख़लन मेसअर भोग चिआगे बीततअदस।डन्डा कट्टिका अड्डा ती हुरमिन बटरर ओंटा ख़े-तानू सजअर बहरी हेबेड़दस।किरर बली गुसन बरअर मेन्नदस का "ने रअदर हरो?फलनस गहि एड़पा एकदा तली,अकय गेच्छा ती पाही बरआ लगदन।" ख़ने एड़पा उला ती पंचर बअनर "हई-हई फलनस गहि एड़पा ईदिम तली/हिके ।" दरा एड़पा उरूबनी ख़ेड्ड नो-ड़ा गे पे-सनर । उरूबनी महादेवस गहि खे़ड्डन थडा़/छिपा नू नूड़ी अरा अम्मन मेसगा मंइय्या हेबड़ी।खे़ड्ड नोड़आर उला कोरदस अरा होरमारिन मोंजरा मनर ओक्कदस।बिच्चका बीन भोग चिइदस अरा होरमर गे सन्नी-सन्नी परसदी ख़ट्टदस। अक्कु बछरका झरन होरमर ओनर एड़पा उरबस गे दुवा/दोवा नेएनर दरा तमकू -चुन्ना मो-खर तंगआ -तंगआ एड़पा गे बिदा मन्नर ।्
एग्हय खीरी टुड़का एका भेसे रई ददा बगरो अरा एग्हय सग्गे बगरो comments नना अरा तेंगना गहि चिहुँट ननके
ReplyDeleteStory acha lag bhaiya ji 🙂
ReplyDelete